کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که در کودکی شربت ویتامین ب کمپلکس را برای درمان سرماخوردگی مصرف نکرده باشد. نام این مجموعه ویتامین در دوران کرونا هم مجددا بر سر زبان‌ها افتاد؛ چون در آن زمان هم آمپول نوروبیون (مجموعه انواع ویتامین‌های ضروری گروه B) برای تقویت سیستم ایمنی و کوتاه کردن دوران نقاهت کرونا تجویز می‌شد. با این اوصاف، تقریبا هر کسی می‌داند ویتامین ب کمپلکس چیست.
این ویتامین‌ها علاوه بر تقویت سیستم ایمنی، خواص زیادی برای پوست، مو و زیبایی هم دارند. اگر قصد دارید به هر دلیلی ویتامین B کمپلکس را مصرف کنید؛ حتما اول این مقاله را بخوانید تا با ترکیبات، مزایا و عوارض و اشکال مختلف آن آشنا شوید و بهترین روش مصرف آن را نیز یاد بگیرید.
ب کمپلکس چیست؟
ب کمپلکس یا B Complex در اصل نوعی قرص مولتی ویتامین، شربت، کپسول یا آمپول است که برای تأمین کمبودهای مربوط به ویتامین‌های گروه ب تجویز می‌شود. مولتی ویتامین‌ها حاوی تمامی یا بخشی از ویتامین‌های گروه ب هستند و آمپول‌ها و شربت‌های B Complex تنها ویتامین‌های B1، B6 و B12 را شامل می‌شوند که نقشی حیاتی در تقویت سیستم ایمنی و ریکاوری عضلات دارند.
در ادامه با ویتامین‌های گروه ب و کاربردها و نقش هر کدام آشنا می‌شوید.
ویتامین B1 یا تیامین
ویتامین B1، ب 1 یا تیامین برای رشد و عملکرد صحیح اندام‌های حیاتی مثل مغز و قلب ضروری است و نقشی مهم در افزایش سوخت و ساز بدن و سلامت سیستم ایمنی دارد. همچنین جلوی ضعف و اسپاسم عضلانی را می‌گیرد.
ویتامین B2 یا ریبوفلاوین
نقش ویتامین B2، ب2 یا ریبوفلاوین در متابولیسم بیشتر است و بدن برای تجزیه غذاها و داروها به آن نیاز مبرم دارد. همچنین این ویتامین در خنثی کردن اثرات منفی رادیکال‌های آزاد مثل چین و چروک به پوست کمک می‌کند و کلسترول بد خون را نیز کاهش می‌دهد.
ویتامین B3 یا نیاسین
ویتامین ب 3، B3 یا نیاسین از جمله ویتامین‌های B کمپلکس است که به دلیل فواید زیاد برای سلامت پوست، حضور فعالی در محصولات مراقبت از پوست دارد. علاوه بر این ویتامین ب 3 به بهبود عملکرد مغز و جلوگیری از بیماری‌های قلبی کمک می‌کند.
این ویتامین به صورت طبیعی در بدن ساخته نمی‌شود و باید آن را از طریق مواد غذایی (جگر، سینه مرغ، گوشت گاو و ...) تأمین کرد.
ویتامین B5 یا اسید پانتوتنیک
مهم‌ترین نقش ویتامین B5، ب 5 یا اسید پانتوتنیک در بدن، متابولیسم اسیدهای چرب، هورمون‌ها، پروتئین و همچنین آزادسازی انرژی مواد غذایی است. این ویتامین به تولید سلول‌های خونی و بهبود سلامت پوست و مو نیز کمک می‌کند.
ویتامین B6 یا پیریدوکسین
پیریدوکسین، ویتامین B6 یا ب 6 از جمله مهم‌ترین ویتامین‌های گروه B است که با کمک به ساخت گلبول‌های قرمز، نقش مؤثری در پیشگیری از کم خونی دارد. همچنین این ویتامین سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. علاوه بر این ویتامین B6 در پیشگیری از بیماری‌های قلبی نقش دارد و جلوی ریزش مو را نیز می‌گیرد.
ویتامین B7 یا بیوتین
در میان ویتامین‌های گروه ب، ویتامین B7، ب 7 یا بیوتین بیشترین نقش را در سلامت پوست و مو دارد. به همین دلیل است که از آن به عنوان ماده مؤثر بسیاری از محصولات درمان ریزش مو استفاده می‌شود. این ویتامین سیستم عصبی و ناخن‌ها را نیز تقویت می‌کند. علاوه بر این بیوتین در درمان بیماری ام اس نیز کاربرد دارد.
ویتامین B9 یا اسید فولیک
اسید فولیک، ویتامین B9 یا ب 9 یکی از ویتامین‌های ضروری برای خانم‌های باردار است و مصرف آن جلوی زایمان زودرس و بسیاری از نقایص مادرزادی را می‌گیرد. این ویتامین در درمان انواع سرطان، افسردگی و بیماری‌های قلبی هم نقش دارد.
ویتامین B12 یا کوبالامین
ویتامین B12، ب 12 یا کوبالامین آخرین ویتامین از ب کمپلکس‌ها است که به افزایش انرژی و بهبود ریکاوری عضلات کمک می‌کند و جلوی کم خونی را می‌گیرد. همچنین می‌تواند در جلوگیری از بیماری‌های قلبی و زوال عقل نیز نقش داشته باشد.
ب کمپلکس ب ۱۲ چیست؟
همان طور که در بالا گفتیم، ویتامین B12 یکی از اعضای ویتامین‌های B Complex است که مصرف آن به پیشگیری از کم خونی و زوال عقل کمک می‌کند و انرژی بدن را بالا می‌برد. بدن نمی‌تواند این ویتامین را به تنهایی جذب کند، مگر این که همراه با منابع غذایی حاوی آن (گوشت، محصولات لبنی و ...)، سبزیجاتی مثل کلم بروکلی و اسفناج مصرف شود.
علائم کمبود ویتامین ب کمپلکس چیست؟
فهرست زیر، شایع‌ترین علائم کمبود ویتامین‌های B کمپلکس را نشان می‌دهد:
- خستگی و ضعف مفرط
- بی اشتهایی
- افسردگی
- مشکلات قلبی و عروقی
- بی حسی دست و پاها و احساس مورمور شدن
- ضعف عضلات
- کاهش وزن
- کاهش توده عضلات
- ضعف حافظه و گیجی
- کم خونی
- بثورات پوستی
موارد مصرف ویتامین ب کمپلکس چیست؟
مصرف ویتامین‌های B Complex به صورت مولتی ویتامین یا قرص ویتامین b، بیشتر برای خانم‌های باردار، گیاهخواران و افراد مسن توصیه می‌شود؛ اما به غیر از این موارد خاص کاربردهای زیر را هم دارد:
ویتامین ب کمپلکس برای پوست
ویتامین‌های گروه B نقش مؤثری در مقابله با رادیکال‌های آزاد و اثرات مخرب آنها مثل چین و چروک، ترک پوستی و هایپرپیگمانتاسیون دارند و با عوارض مهم پوستی مثل آکنه مقابله می‌کنند. اثر آنتی اکسیدانی برخی از ویتامین‌های B Complex التهاب ناشی از جوش را از بین می‌برد و جای آن را نیز درمان می‌کند.
همچنین نقش این ویتامین‌ها در تقویت سیستم ایمنی بدن منجر به پیشگیری از انواع سرطان پوست نیز می‌شود.
ویتامین ب کمپلکس برای مو
همان طور که در معرفی انواع ویتامین‌های گروه ب دیدید، تعدادی از این ویتامین‌ها نقش مهمی در سلامت مو دارند. بیوتین، اسید فولیک (فولات) و ویتامین B12 از مهم‌ترین مواد مؤثر مکمل‌های ضد ریزش مو محسوب می‌شوند و ممکن است آنها را به صورت هیدرولیزشده یا در قالب ترکیبات طبیعی در شامپوها و ماسک‌های ضد ریزش مو هم پیدا کنید.
کاربرد ویتامین B Complex در بدنسازی و لاغری
ویتامین‌های گروه ب علاوه بر افزایش سرعت ریکاوری عضلات و بالا بردن سطح انرژی بدن، به بیشتر شدن توده عضلانی و تولید تستوسترون در بدن کمک می‌کنند. همچنین این ویتامین‌ها متابولیسم بدن را نیز بالا می‌برند که این موضوع منجر به کاهش توده‌های چربی بدن می‌شود.
کاربرد ویتامین های B کمپلکس در ترک اعتیاد به الکل
ویتامین‌های گروه ب آسیب‌هایی که الکل به کبد وارد کرده را ترمیم می‌کنند و جلوی نوسانات خلقی و افسردگی ناشی از ترک الکل را نیز می‌گیرند. به همین دلیل است که مکمل‌های حاوی این ویتامین‌ها در دوران ترک اعتیاد به الکل تجویز می‌شوند.
اشکال دارویی ویتامین ب کمپلکس چیست؟
در این بخش اشکال مختلف ب کمپلکس را معرفی می‌کنیم، فقط حواستان باشد که پیش از مصرف هر کدام از آنها، حتما با پزشک مشورت کنید.
1- قرص ب کمپلکس برای چیست
مکمل B کمپلکس رایج‌ترین مکمل ویتامین‌های گروه ب است که ممکن است تنها شامل این ویتامین‌ها باشد یا بسته به کاربرد همراه با ترکیبات دیگری مثل منیزیم و ویتامین C نیز عرضه شود. قرص‌های B Complex حاوی منیزیم برای بهبود عملکرد عضلات (بدنسازی) کاربرد دارد و مکمل‌های حاوی ویتامین سی نیز برای بهبود سلامت پوست و مو به کار می‌روند.
این مکمل‌ها برای درمان کم خونی، بیماری‌های قلبی، افسردگی و کاهش دوران نقاهت بیماری‌های مختلف نیز کاربرد دارند.
فواید قرص ب کمپلکس چیست؟
قرص ب کمپلکس خارجی با نام‌هایی مثل پونیک و باکاناسان و نسخه ایرانی آن با نام‌هایی مثل نوتری پاد و نوتری بی در بازار پیدا می‌شود و مصرف آن فواید زیر را به دنبال دارد:
- بهبود سلامت مغز و عملکرد فیزیولوژیکی و عصبی بدن
- پیشگیری از انواع سرطان
- رفع استرس و خستگی مزمن
- بهبود سلامت پوست و مو
- بهبود عملکرد عضلات و افزایش سرعت ترمیم و ریکاوری آنها
نحوه مصرف قرص ب کمپلکس
بهتر است قرص ویتامین b کمپلکس را طبق دستور پزشک و بر اساس دوز تجویز شده توسط پزشک مصرف کنید.
بهترین زمان مصرف قرص ب کمپلکس
بهتر است این قرص را قبل از غذا مصرف کنید و اگر معده حساسی دارید، بهتر است آن را همراه با غذا بخورید. با توجه به این که این قرص ممکن است سطح انرژی را بالا ببرد، بهتر است از مصرف آن در شب خودداری کنید.
قرص ب کمپلکس هر چند وقت یکبار باید مصرف شود؟
افراد سالم و آن‌هایی که نیاز مبرمی به این ویتامین‌ها ندارند، بهتر است روزانه یک قرص B کمپلکس را مصرف کنند. البته ممکن است دوز مورد نیاز این دارو برای افراد مسن یا مبتلایان به بیماری‌های خاص بیشتر باشد. همچنین امکان دارد پزشک توصیه کند که بعد از یک دوره، مصرف این قرص‌ها را برای مدتی قطع کنید تا از رسوب آن در کلیه‌ها جلوگیری شود.
مقدار مصرف قرص ب کمپلکس در روز
مقدار مجاز مصرف این مکمل برای افراد سالم یک قرص در روز است. دوز مجاز انواع ویتامین‌های گروه ب با یکدیگر متفاوت است و در جدول زیر مقدار دوز مجاز آنها برای مردان و زنان بالغ را می‌بینید:
| نوع ویتامین | دوز توصیه شده برای زنان (میکروگرم) | دوز توصیه شده برای مردان (میکروگرم) |
| B1 | 1.1 | 1.2 |
| B2 | 1.1 | 1.3 |
| B3 | 14 | 16 |
| B5 | 5 | 5 |
| B6 | 1.3 | 1.3 |
| B7 | 30 | 30 |
| B9 | 400 | 400 |
| B12 | 2.4 | 2.4 |
آیا قرص ب کمپلکس چاق کننده است؟
مصرف این قرص چاق کننده نیست و برعکس از آن به عنوان یکی از مکمل‌های لاغری استفاده می‌شود؛ چون سوخت و ساز بدن را بالا می‌برد. البته ممکن است این موضوع اشتها را بالا ببرد که با داشتن یک رژیم غذایی سالم، می‌توانید جلوی افزایش وزن ناخواسته را بگیرید.
2- کپسول ب کمپلکس
این کپسول بیشتر برای کودکان و بزرگسالانی که هضم و بلع قرص ویتامین ب برای آنها سخت است، تجویز می‌شود و ممکن است حاوی همه یا بخشی از ویتامین‌های گروه ب باشد. مثل قرص ب کمپلکس خارجی، کپسول خارجی B Complex هم قیمت بالایی دارد؛ اما تاثیر آن از کپسول‌های ایرانی بیشتر و ملموس‌تر است. همچنین این کپسول ممکن است با ترکیبات اضافی دیگری مثل ویتامین C، زینک، منیزیم و ... هم تولید شود که از این نوع برای بهبود سلامت مو، پوست و عضلات استفاده می‌شود.
3- شربت ب کمپلکس
این شربت بیشتر کاربرد دارویی دارد و برای کودکان و بزرگسالانی که دچار سرماخوردگی، کرونا و بیماری‌های تضعیف کننده سیستم ایمنی شده‌اند، تجویز می‌شود. البته امکان تهیه آن به صورت بدون نسخه هم وجود دارد و می‌توان از آن برای بهبود عملکرد شناختی، تقویت حافظه و بهبود رشد و تکامل کودکان استفاده کرد.
4- آمپول ب کمپلکس برای چیست؟
همان طور که در مقدمه گفتیم، تزریق آمپول ب کمپلکس (با نام تجاری نوروبیون) برای افزایش انرژی، تقویت سیستم ایمنی و افزایش سرعت ریکاوری عضلات استفاده می‌شود. همچنان در مواردی برای درمان کم خونی نیز کاربرد دارد. تزریق این آمپول بدون نظر پزشک توصیه نمی‌شود.
آمپول ب کمپلکس برای سرماخوردگی
تزریق آمپول B کمپلکس سیستم ایمنی را تقویت کرده و به بدن کمک می‌کند تا ویروس‌های عامل سرماخوردگی را زودتر از بین ببرد. همچنین با تزریق این آمپول دوره نقاهت سرماخوردگی کوتاه‌تر می‌شود.
5- قرص جوشان ب کمپلکس
قرص جوشان هم یکی از انواع مکمل B کمپلکس است که ممکن است تنها شامل این ویتامین‌ها باشد یا همراه با زینک، ویتامین سی و منیزیم تولید شود. این مکمل را می‌توانید بدون نسخه از داروخانه‌ها تهیه کنید و برای تقویت عضلات و سلامت پوست و موی خود از آن کمک بگیرید. مصرف قرص جوشان نسبت به قرص و کپسول راحت‌تر است و به بدن کمک می‌کند تا دوز بالاتری از ویتامین‌های گروه B را جذب کند.
عوارض ب کمپلکس چیست؟
ممکن است مصرف قرص و مکمل‌های ب کمپلکس عوارض زیر را ایجاد کنند:
- ادرار با رنگ زرد روشن
- اسهال
- احساس گرگرفتگی
- خستگی مزمن
- سردرد
- حالت تهوع
- ناراحتی معده
در صورت بروز حساسیت های پوستی شدید، تاری دید، ضعف و خستگی غیرطبیعی، احساس درد در قسمت بالا و سمت راست شکم، از دست دادن اشتها و زرد شدن چشم‌ها، حتما به پزشک مراجعه کنید.
بهترین قرص جوشان حاوی ب کمپلکس چیست؟
در این مقاله در مورد ویتامین ب کمپلکس، انواع، خواص، اشکال دارویی و عوارض آن صحبت کردیم و به شما گفتیم که مهم‌ترین کاربردهای قرص ب کمپلکس چیست.
برای استفاده از تمامی خواص این ویتامین‌ها مثل جلوگیری از ریزش مو، تقویت استخوان‌ها، تقویت سیستم ایمنی، بهبود سلامت پوست و ناخن‌ها، افزایش انرژی و بهبود عملکرد سیستم عصبی، می‌توانید مکمل جوشان ب کمپلکس ویوا آپ + ویتامین ث + زینک را مصرف کنید که از باکیفیت‌ترین قرص های جوشان ب کمپلکس موجود در بازار محسوب می‌شود.
