برای تقویت سیستم ایمنی بدن چه کنیم؟

سال‌های همه‌گیری کرونا، دوران اوج تقویت سیستم ایمنی بدن بود. تقریبا همه سعی می‌کردند با خوردن سبزیجات، اصلاح رژیم غذایی و مصرف مکمل‌ها و دمنوش‌های مختلف، این عضو مهم بدن را تقویت کنند و جلوی ابتلا به بیماری خطرناک کووید را بگیرند. هنوز هم این موضوع اهمیت زیادی دارد؛ چون هر سال سویه جدیدی از ویروس کرونا کشف می‌شود و تقویت این سیستم به مقابله با سایر بیماری‌های خطرناک کمک می‌کند.

خبر خوب این است که به‌ تازگی روش‌ها و خوراکی‌های جدیدی برای تقویت این عضو حیاتی کشف شده است. ما در این مقاله قصد داریم به تمامی روش‌های تقویت‌ کننده سیستم ایمنی بپردازیم و شما را با این دستگاه و عناصر آن آشنا کنیم.

سیستم ایمنی بدن چیست؟

سیستم ایمنی یا دستگاه ایمنی (Immune System) بخش مهمی از بدن است که وظیفه شناسایی میکروب‌ها و ویروس‌ها و تفکیک آن‌ها از یکدیگر را برعهده دارد. البته وظیفه این دستگاه اینجا تمامی نمی‌شود و باید بعد از تفکیک عوامل مضر خارجی، آن‌ها را از بین ببرد. این دستگاه به 2 روش غیراختصاصی و اختصاصی با عوامل بیماری‌ زا مبارزه می‌کند.

در روش غیراختصاصی، اندام‌هایی مثل پوست، غشاهای مخاطی بینی و دهان و لوله گوارش به عنوان خط مقدم، با میکروب‌ها و ویروس‌ها مبارزه می‌کنند و اگر موفق نشوند، بدن با پاسخ التهابی، فراخواندن گلبول‌های سفید، افزایش دما (تب) و ... به این عوامل پاسخ می‌دهد.

در صورت عدم موفقیت پاسخ غیراختصاصی، فاز اختصاصی دستگاه ایمنی بدن فعال می‌شود که در آن از لنفوسیت‌ها (موجود در مغز استخوان) کمک گرفته می‌شود. لنفوسیت‌ها اطلاعات مورد نیاز برای شناسایی عوامل بیماری‌ زا را از طریق شناسایی سلول‌های خودی به دست می‌آورند و آن‌ها را بین می‌برند. لنفوسیت‌ها حافظه اختصاصی دارند و در حملات بعدی می‌توانند عامل بیماری‌ زا را به‌ سرعت شناسایی کنند و برای از بین بردن آن واکنش مناسب نشان بدهند.

سیستم ایمنی بدن شامل چیست؟

دستگاه ایمنی مثل سیستم استخوانی حرکتی و دستگاه گردش خون، تقریبا در تمامی بخش‌های بدن وجود دارد و برای مبارزه با بیماری‌ها، از اندام‌ها و سلول‌های زیر کمک می‌گیرد:

• طحال
• کلیه
• مو
• مغز استخوان
• کبد
• معده
• روده
• آپاندیس
• لوزه‌ها
• آنزیم‌ها
• گلبول‌های سفید
• لنفوسیت‌ها
• آدنوئید
• تیموس
• آنتی‌ ژن‌ها
• آنتی‌ بادی‌ها
• رگ‌های لنفاوی

چه چیزهایی سیستم ایمنی بدن را ضعیف میکند؟

همه ما در زندگی روزمره خود با تصمیماتی مواجه می‌شویم که می‌تواند روی تقویت یا تضعیف دستگاه ایمنی بدن ما تأثیر بگذارد. مثلا دوراهی انتخاب غذای سالم یا غذاهای فراوری شده و فست‌فود، تأثیر زیادی روی سلامت این سیستم حیاتی دارد. در فهرست زیر به معرفی مؤثرترین عوامل در تضعیف دستگاه ایمنی بدن پرداخته‌ایم:

• الکل: نوشیدن مداوم و زیاد الکل توانایی بدن در مقابله با استرس، ویروس، میکروب و ... را کاهش می‌دهد.
• مصرف دخانیات و سیگار: مصرف سیگار و دخانیات بدن را به‌ نوعی مسموم می‌کند و میزان آنتی‌ اکسیدان‌ها آن را کاهش می‌دهد.
• غذاهای فراوری شده: جایگزین کردن برخی از غذاها مثل چیپس، سوسیس و کالباس با خوراکی‌های سالم، باعث می‌شود که مواد مفید برای دستگاه ایمنی به بدن نرسد و این دستگاه به‌ مرور ضعیف شود.
• استرس: استرس یکی از عوامل اصلی ایجاد التهاب در بدن است که این اتفاق دستگاه ایمنی را به‌ شدت ضعیف می‌کند. تنفس عمیق، مدیتیشن و ورزش به کاهش استرس و کنترل آن کمک می‌کند.
• خواب کم: خواب کافی به اجزای دستگاه ایمنی فرصت استراحت و به سایر اجزای بدن فرصت بازسازی و نوسازی می‌دهد.

سیستم ایمنی ضعیف یعنی چه؟

برای شناسایی سیستم ایمنی ضعیف، به نشانه‌های زیر توجه کنید:

• ابتلای مکرر به عفونت
• سرماخوردگی‌های پی‌ در پی
• مشکلات گوارشی متعدد
• کاهش سرعت بهبود زخم‌ها
• احساس خستگی مداوم

سیستم ایمنی قوی یعنی چه؟

یک سیستم ایمنی قوی هم ایمنی ذاتی (غیراختصاصی) و هم ایمنی تطبیقی (اختصاصی) قدرتمند دارد. داشتن سبک زندگی سالم، ورزش، دوری از استرس و خواب کافی به تقویت این 2 جنبه از دستگاه ایمنی بدن کمک می‌کنند. در حالت کلی، این دستگاه در افراد 10 تا 50 ساله قوی‌تر از دیگران است.

البته قوی بودن بیش از حد دستگاه ایمنی هم خوب نیست و می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری‌های خودایمنی را بالا ببرد.

راه‌ های تقویت سیستم ایمنی بدن کودکان

کودکان یک تا 10 ساله دستگاه ایمنی چندان قدرتمندی ندارند و بدن آن‌ها هنوز روش مبارزه با انواع و اقسام عفونت‌ها و عوامل بیماری‌ زا را یاد نگرفته است. برای افزایش سیستم ایمنی کودکان، می‌توانید اقدامات زیر را انجام بدهید:

• حواستان باشد که به اندازه کافی بخوابند. نوزادان به 12 تا 16 ساعت و کودکان یک تا 10 ساله به حداقل 10 ساعت خواب در روز نیاز دارند.
• تشویقشان کنید که حداقل یک ساعت در روز تحرک داشته باشند.
• به آن‌ها زیاد فشار نیاورید تا دچار استرس نشوند.
• حواستان به تاریخ واکسن‌های ضروری باشد.
• ساده‌ترین نکات مرتبط با جلوگیری از انتشار بیماری‌ها را رعایت کنید؛ یعنی هنگام عطسه و سرفه دهان خود را بپوشانید و از افراد بیمار دوری کنید.

راه‌ های تقویت و بالا بردن سیستم ایمنی چیست؟

تقویت و بالا بردن سیستم ایمنی در بزرگسالان بسیار ساده است و فقط به همت و دوری کردن از تنبلی نیاز دارد. برای داشتن یک دستگاه ایمنی قدرتمند، حتما اقدامات زیر را انجام بدهید:

• از استرس و تنش‌های عصبی دوری کنید. استرس مداوم، سطح هورمون کورتیزول در بدن را بیش از حد افزایش می‌دهد و سرکوب سیستم ایمنی را به دنبال خواهد داشت. همچنین این عامل مضر روی کیفیت خواب شما هم تأثیر می‌گذارد.
• ورزش کنید تا میزان چربی، سموم و ترکیبات مضر در بدن کم شود. همچنین ورزش به مدیریت استرس هم کمک می‌کند.
• غذاهای سالم و خوراکی‌هایی را بخورید که حاوی ویتامین C ،B6 ،E ،D ،A و روی باشند. این ترکیبات به تقویت دستگاه ایمنی بدن کمک می‌کنند.
• آب به اندازه کافی بنوشید تا فشار خونتان بالا نرود، رگ‌های لنفاوی شما مسدود نشوند و دستگاه ایمنی شما بتواند پاسخی سریع و به‌ موقع به عوامل بیماری‌ زا داشته باشد.
• به اندازه کافی بخوابید.
• مصرف مکمل‌های مفید مثل قرص جوشان ویتامین C، قرص جوشان زینک و ... را دست‌ کم نگیرید.
• واکسن‌ها را به‌ موقع بزنید و در برابر تزریق آن‌ها مقاومت نکنید.

رابطه سیستم ایمنی و سن چیست؟

با بالا رفتن سن، تأثیر دستگاه ایمنی کمتر می‌شود و ممکن است کندتر واکنش نشان بدهد. در ادامه به تغییر و تحولات این سیستم با افزایش سن می‌پردازیم:

• قدرت تشخیص سلول‌های خودی از بیگانه کاهش پیدا می‌کند و احتمال ابتلا به بیماری‌های خودایمنی بالا می‌رود.
• سرعت عملکرد ماکروفاژها (سلول‌هایی که عوامل بیماری‌ زا را می‌خورند) کاهش پیدا می‌کند.
• سلول‌های T که وظیفه به خاطر سپردن آنتی‌ ژن‌های ویروس‌های خاص را بر عهده دارند، کندتر می‌شوند.
• تعداد گلبول‌های سفید خون کاهش پیدا می‌کند.
• بدن در پاسخ به عفونت پروتئین کمتری تولید می‌کند.
• تعداد آنتی‌ بادی‌ها کاهش پیدا نمی‌کند؛ اما قدرت آن‌ها در اتصال به آنتی‌ ژن‌های عوامل مهاجم کم می‌شود.

چگونه تعداد گلبول‌ های سفید خون را افزایش دهیم؟

گلبول سفید یکی از مهم‌ترین اجزای دستگاه ایمنی بدن است و انواع مختلفی دارد که برخی از آن‌ها مثل ماکروفاژها، لنفوسیت‌ها به‌ صورت هوشمند عمل می‌کنند و اصطلاحا حافظه ایمونولوژیک دارند. با توجه به تأثیر این سلول‌ها در مبارزه با بیماری‌ها، افزایش تعداد آن‌ها می‌تواند روی تقویت دستگاه ایمنی بدن تأثیر داشته باشد. در ادامه به راه‌ های افزایش تعداد گلبول سفید خون اشاره می‌کنیم.

آیا ویتامین C تعداد گلبول‌ های سفید خون را افزایش می‌دهد؟

ویتامین سی یک آنتی‌ اکسیدان قدرتمند است که با تأثیرات رادیکال‌های آزاد و استرس اکسیداتیو مبارزه می‌کند و در تقویت سلول‌های ایمنی بدن هم نقش دارد. این ویتامین سلامت اعضایی از بدن مثل پوست را که در خط مقدم مبارزه با عوامل بیماری‌ زا هستند بهبود می‌بخشد و بر عملکرد ایمنی تطبیقی بدن هم تأثیر می‌گذارد.

با مصرف مکمل جوشان ویتامین ث + زینک + ب کمپلکس ویوا آپ یا مولتی ویتامین ویوا آپ که مواد مؤثر در تقویت سیستم ایمنی بدن را در ترکیبات خود دارد، می‌توانید تأثیر ویتامین سی در افزایش گلبول‌های سفید را بالا ببرید.

بهترین دارو برای تقویت سیستم ایمنی بدن بزرگسالان چیست؟

داشتن سبک زندگی سالم و رژیم غذایی کامل و مغذی، شاه‌ کلید تقویت دستگاه ایمنی بدن است؛ اما با مصرف مکمل‌ها و جبران کمبود ویتامین‌ های ب کمپلکس، C ،A ،D و E هم می‌توانید تا حدودی به این هدف برسید. البته حواستان به این نکته باشد که انتخاب مکمل در این زمینه باید با نظر پزشک انجام شود؛ چون دوز و ترکیبات برخی از مکمل‌ها برای گروه‌های سنی مختلف، متفاوت تنظیم شده است. همچنین ممکن است برخی از ترکیبات آن‌ها با شرایط بدن شما سازگار نباشد.

1- قرص برای تقویت سیستم ایمنی بدن

اکثر ویتامین‌هایی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم به‌ صورت تکی یا در ترکیب با مواد مفید دیگر در قالب قرص هم عرضه می‌شوند. پیش از خرید قرص‌ های مکمل برای تقویت دستگاه ایمنی بدن، حتما به ترکیبات و دوز آن‌ها توجه کنید. به عنوان مثال، قرص‌هایی که دوز بالایی از ویتامین D دارند را باید ماهی یک‌ بار مصرف کنید و برخی دیگر برای مصرف روزانه فرموله شده‌اند.

برای تقویت سیستم ایمنی بدن چه قرصی بخوریم

هنگام ورود به داروخانه، با تنوع بالایی از مکمل‌های مخصوص تقویت دستگاه ایمنی بدن مواجه می‌شوید که هر کدام مدعی تأثیر بالایی هستند. برای انتخاب این مکمل‌ها، به حسن شهرت سازنده و مواد تشکیل‌ دهنده مکمل و دوزهای آن‌ها توجه کنید. همچنین یادتان باشد که مصرف مکمل باید با رژیم غذایی سالم و ورزش همراه باشد.

بهترین قرص تقویت سیستم ایمنی بدن

به منظور انتخاب بهترین قرص برای تقویت دستگاه ایمنی بدن، بهتر است اول به پزشک مراجعه کنید. پزشک معمولا برای شما آزمایش می‌نویسد تا با توجه به نتایج آن، کمبودهای تغذیه‌ای شما را مشخص کند. بعد با توجه به این کمبودها و وضعیت سلامتی شما، بهترین مکمل را برایتان تجویز خواهد کرد.

البته مصرف روزانه یک قرص جوشان ویتامین سی، برای کسی ضرر ندارد و در کنار تقویت دستگاه ایمنی بدن، به بهبود سلامت پوست و موی شما هم کمک می‌کند.

2- شربت تقویت سیستم ایمنی بدن

شربت‌های ویتامین معمولا برای کودکان تجویز می‌شوند؛ اما برخی از آن‌ها برای بزرگسالانی که مشکل در بلع و هضم قرص و کپسول دارند هم به کار می‌روند. این شربت‌ها تمامی ترکیبات لازم برای بهبود دستگاه ایمنی بدن را دارند و ممکن است با توجه به مخاطب هدف، ویتامین‌ها یا مواد معدنی مفید دیگر هم به آنها اضافه شود.

شربت برای تقویت سیستم ایمنی کودکان

شربت‌های مخصوص تقویت دستگاه ایمنی کودکان، تمامی ترکیبات مفید برای تقویت سلول‌های ایمنی بزرگسالان مثل ویتامین C ،D و A را دارند؛ اما با توجه به ضعیف‌تر بودن بدن کودکان، امکان دارد ترکیباتی مثل ایمونوگلوبین، آهن و ... هم در ساخت آن‌ها به کار برود.

3- بهترین ویتامین برای تقویت سیستم ایمنی بدن

ویتامین‌های C ،D ،B6 ،E و برخی مواد معدنی مثل زینک و سلنیوم تأثیر زیادی روی تقویت دستگاه ایمنی بدن دارند. برخی از آن‌ها مثل ویتامین C و E آنتی‌ اکسیدان‌های قدرتمندی هستند و برخی دیگر مثل ویتامین B6 از فرایندهای بیوشیمیایی دستگاه ایمنی پشتیبانی می‌کنند و در تولید گلبول سفید نقش دارند.

در میان این مواد، تأمین سلنیم کافی از طریق رژیم غذایی دشوارتر است و به همین دلیل، می‌توانید از مکمل‌هایی مثل قرص جوشان کلاژن + هیالورونیک اسید + ویتامین ث ویوا آپ کمک بگیرید که حاوی دوز توصیه شده سلنیوم برای بزرگسالان است.

4- بهترین مکمل تقویت سیستم ایمنی بدن

اگر در رژیم غذایی خود ویتامین‌های C و D را به میزان کافی دریافت می‌کنید، توصیه می‌کنیم که سراغ مکمل‌های مینرال بروید که بیشتر حاوی مواد معدنی مفید هستند. روی یا زینک هم بهترین تقویت‌ کننده سیستم ایمنی است که می‌توانید مکمل‌های حاوی آن را در داروخانه‌ها به‌ راحتی پیدا کنید.

5- آمپول قوی برای تقویت سیستم ایمنی بدن

آمپول نوروبیون یکی از تجویزهای رایج پزشکان برای تقویت سیستم ایمنی است. این آمپول ویتامین‌های ضروری گروه ب را در ترکیبات خود دارد و علاوه بر افزایش مقاومت بدن در برابر عفونت و عوامل بیماری‌زا، به افزایش انرژی، افزایش رشد ناخن‌ها، بهبود سلامت قلب و کبد و ... هم کمک می‌کند.

چه غذاهایی سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کنند؟

همان‌ طور که در بخش عوامل تضعیف‌ کننده دستگاه ایمنی گفتیم، غذاهای فراوری شده‌ای مثل چیپس و سوسیس و کالباس این عضو حیاتی بدن را تضعیف می‌کنند و مانع از رسیدن ترکیبات مفید به بدن می‌شوند. علاوه بر این، مصرف غذاهای زیر هم منجر به تضعیف سلول‌های ایمنی بدن می‌شود:

• نوشیدنی‌های گازدار
• غذاها و نوشیدنی‌های حاوی شکر زیاد
• کربوهیدرات‌های تصفیه شده مثل آرد سفید و محصولات آن
• نوشیدنی‌های الکلی

برای تقویت سیستم ایمنی بدن چه بخوریم؟

بارها در طول این مقاله تأکید کردیم که داشتن رژیم غذایی سالم برای تقویت دستگاه ایمنی و افزایش تعداد گلبول سفید در بدن ضروری است. به همین منظور، در این بخش قصد داریم به شما بگوییم که چه خوراکی‌هایی را برای تقویت سلول‌های ایمنی بدن مصرف کنید.

خوردن ۱۵ ماده غذایی برای تقویت سیستم ایمنی بدن

اگر این 15 خوراکی را در رژیم غذایی خود بگنجانید، دستگاه ایمنی و در نتیجه بدن قوی‌تری خواهید داشت:

• مرکبات (منبع غنی ویتامین C و آنتی‌ اکسیدان)
• فلفل‌ دلمه‌ای قرمز (منبع غنی ویتامین سی و بتاکاروتن)
• کلم‌ بروکلی (حاوی ویتامین A، E، C، فیبر و آنتی‌ اکسیدان)
• سیر (مؤثر در درمان عفونت و فشار خون بالا)
• زنجبیل (مؤثر در کاهش التهاب، گلودرد و حالت تهوع)
• اسفناج (منبع غنی ویتامین C، بتاکاروتن و آنتی‌ اکسیدان)
• ماست (منبع ویتامین D)
• بادام (منبع غنی ویتامین E و C)
• تخمه آفتاب‌ گردان (منبع سلنیوم و ویتامین E و B6)
• زردچوبه (مؤثر در کاهش التهاب)
• چای سبز (منبع غنی آنتی‌ اکسیدان)
• پاپایا (منبع ویتامین C)
• کیوی (منبع ویتامین C)
• گوشت مرغ (منبع غنی ویتامین B6)
• صدف (منبع غنی زینک)

چه غذاهایی به مبارزه با ویروس‌ ها کمک می‌کند؟

تمامی خوراکی‌های بالا را می‌توان در دسته بهترین تقویت‌ کننده سیستم ایمنی قرار داد که به مبارزه با ویروس‌ها کمک می‌کنند؛ اما اگر به برخی بیماری‌های ویروسی و عفونی مثل کووید مبتلا شدید، برای تأثیر فوری می‌توانید از خوراکی‌هایی مثل مرکبات، چای سبز، دمنوش آویشن و عسل، موز، ماست و سبزی‌های دارای برگ سبز کمک بگیرید.

کدام غذاها به مبارزه با عفونت‌ ها کمک می‌کند؟

خوراکی‌هایی که سرشار از ویتامین C، بتاکاروتن ویتامین D، آنتی‌ اکسیدان، ویتامین E و پروبیوتیک هستند، می‌توانند در درمان عفونت مؤثر واقع شوند. به عنوان مثال سیر یکی از خوراکی‌هایی است که اکثر مواد مؤثر در درمان عفونت را دارد و مصرف متعادل آن سیستم ایمنی شما را بهبود می‌بخشد.

چه سبزیجاتی برای سیستم ایمنی بدن مفید هستند؟

برای افزایش سیستم ایمنی، می‌توانید از سبزیجات زمستانی کمک بگیرید که منبع غنی ویتامین سی و فیبر محسوب می‌شوند. این سبزیجات شامل کلم، پیازچه، گل‌ کلم، هویج، کاهو، چغندر، شلغم و کدو می‌شوند.

بهترین نوشیدنی برای تقویت سیستم ایمنی بدن

مثل همیشه، آب جواب اصلی این سؤال است؛ چون هیدراته نگه‌ داشتن بدن به کاهش فشار خون و افزایش سرعت عملکرد سیستم ایمنی کمک می‌کند. در کنار آب می‌توانید از نوشیدنی‌هایی مثل چای سبز، چای زنجبیل و لیمو، آب‌ پرتقال و آب گوجه‌ فرنگی کمک بگیرید.

معجون تقویت سیستم ایمنی بدن

معجون‌های زیر در درمان کرونا و بیماری‌های عفونی جواب خود را پس داده‌اند:

• معجون آب‌ پرتقال، سیب و هویج
• معجون توت‌ فرنگی و انبه
• معجون توت‌ فرنگی، نعناع و کیوی
• آب‌ هندوانه و نعناع
• دمنوش عسل، لیمو و زنجبیل
• چای سبز و لیمو
• آب اسفناج و سیب